Kręgosłup w roli przyjaciela

Najczęstsze schorzenia kręgosłupa

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa

Opis dolegliwości

Objawy

Przyczyny powstawania

Leczenie

Profilaktyka

Masaż

Prawidłowa postawa

Zestaw ćwiczeń pomocniczych

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)

Opis dolegliwości

Objawy

Przyczyna powstawania

Leczenie

Profilaktyka

Kręgosłup w roli przyjaciela

Kręgosłup jest często używanym określeniem zarówno medycznym, jak i potocznym. Stwierdzenie, że ktoś ma prawidłowy kręgosłup moralny oznacza z reguły prawą postawę społeczną danego człowieka.

Czym jednak w istocie jest kręgosłup u człowieka? Jest on częścią układu kostnego. Na tyle istotną, iż z punktu widzenia mechaniki jest nadzwyczajny. Z jednej strony, poprzez swoją sztywność, nadaje sylwetce człowieka jej charakterystyczny wygląd odróżniający go od najbardziej nawet rozwiniętych zwierząt. Wyprostowana postawa ciała jest bowiem charakterystyczna tylko dla człowieka. I to właśnie postawa oraz inteligencja odróżnia człowieka od świata zwierząt (na łamach tego wydawnictwa nie poruszamy kwestii dotyczących duszy oraz pozostałych elementów wiary).

Z drugiej strony, dzięki elastyczności, pozwala na doskonałą możliwość zmiany pozycji ciała. Człowiek pochylając się, prostując, skacząc, siedząc nie zdaje sobie sprawy ze stopnia, w jakim w te wszystkie czynności jest zaangażowany kręgosłup. To on na sobie dźwiga ciężar głowy oraz obu kończyn górnych. Umożliwia, zwłaszcza kończynom górnym, pozostanie doskonałymi narzędziami do wykonywania najbardziej złożonych czynności. Sztuka, rzemiosło, to dzieła ludzkości często określane mianem fenomenu wyobraźni oraz wytworem ludzkich rąk. Czy ktokolwiek myśląc o tym zadaje sobie pytanie, jaką rolę odegrał w tym kręgosłup. Z pewnością niewiele osób.

Okazuje się zatem, iż kręgosłup jest naszym „cichym” przyjacielem. Zespalając górną i dolną część ciała umożliwia doskonałą między nimi współpracę.

Czasami jednak ten cichy sprzymierzeniec może stać się naszym wrogiem. Zaczyna boleć. Odmawiać posłuszeństwa. Być przyczyną cierpień.

Kiedy taki przypadek może mieć miejsce i co wtedy można zrobić, aby sobie pomóc?

Najczęstsze schorzenia kręgosłupa

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa

Choroba polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw. Występuje najczęściej u ludzi w starszym wieku, ale może rozpoczynać się u ludzi młodych.

Chrząstka szklista, pokrywająca powierzchnie stawowe ma niewielkie zdolności regeneracyjne, a w miejscu jej uszkodzenia powstaje chrząstka włóknista o gorszych własnościach biomechanicznych. Obciążenia przenoszone są przez podchrzęstną warstwę kostną, ulegającą pogrubieniu. Zmiany te mają charakter zazwyczaj powolny, ale stale postępujący. Stawy kończyn dolnych, ze względu na to, że unoszą masę ciała, są bardziej predysponowane do wystąpienia zmian zwyrodnieniowych.

Zmiany zwyrodnieniowe mogą być pierwotne (bez ustalonej) przyczyny i wtórne (w następstwie zmian wrodzonych, urazowych, zapalnych, zaburzeń hormonalnych, metabolicznych, niektórych chorób ośrodkowego układu nerwowego, zmian nowotworowych w stawie i okolicy)

Opis dolegliwości

Zwyrodnienie kręgosłupa prowadzi do zniszczenia krążków międzykręgowych ("dysków") i ich przesuwania, powodując w efekcie przemieszczanie trzonów kręgowych. Dochodzi do powolnego zwężania kanałów, przez które wychodzą z kręgosłupa pęczki nerwów, zwanych korzonkami nerwowymi. Zwężenie oraz wypadnięcie lub tylko przemieszczenie miękkiego wnętrza pierścienia krążka międzykręgowego wywołuje ucisk na nerwy, wychodzące z rdzenia kręgowego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, wywołując przewlekłe bóle kręgosłupa lub rwę kulszową -"lumbago"- promieniujący do nogi nagły, silny ból, z towarzyszącymi często zaburzeniami innego rodzaju, np. w oddawaniu moczu.

Jeśli proces dotyczy odcinka szyjnego kręgosłupa - dochodzi do ucisku na naczynia krwionośne, co może powodować zawroty głowy, zaburzenia świadomości, przewlekłe bóle barku, a przepuklina krążka wywołuje ucisk na nerwy, objawiający się bólami promieniującymi do ręki (rwa ramienna).

Objawy

bóle miejscowe nasilające się początkowo po wysiłku, a następnie przy każdym ruchu i w spoczynku
wzmożone napięcie mięśni przykręgowych
ograniczenie ruchomości kręgosłupa
bóle spowodowane uciskiem na korzenie nerwowe
zaniki mięśniowe

Przyczyny powstawania

Starzenie się organizmu jest najważniejszą przyczyną rozwoju choroby. Zniszczeniu ulega warstwa chrzęstna stawu. Choroba postępuje, doprowadzając - z powodu bólu i ograniczenia ruchomości stawu - do niesprawności ruchowej chorego, wymagającej niejednokrotnie pomocy osób trzecich.

U wielu osób po 50 - 60. roku życia rozwija się choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa - powoli rozwijające się, postępujące z wiekiem zniszczenie, zniekształcenie i upośledzenie funkcji stawów na skutek przeciążeń (mikrourazów), jakim stawy są poddawane każdego dnia (szczególnie u osób z nadwagą). Do zniszczenia stawów dochodzi wskutek przewlekłego, przebiegającego z niewielką aktywnością, zapalenia błony maziowej stawu. Objawy choroby to bóle stawów, ich bolesność w trakcie poruszania się, zmniejszenie zakresu ruchów. Czasem powstają wysięki w stawach i zniekształcenie ich obrysów.

Wszelkie długotrwale utrzymujące się procesy zapalne i zwyrodnieniowe, toczące się w stawie, prowadzą do jego zniszczenia i upośledzenia funkcji.

Leczenie

Procesu zwyrodnieniowego nie da się zahamować, można jedynie zmniejszyć szybkość niszczenia stawu. Podstawowe znaczenie ma odpowiednia profilaktyka.

u dzieci należy przywrócić prawidłowe stosunki anatomiczne i czynnościowe w stawie oraz leczyć wszelkie nieprawidłowości spowodowane przyczynami wrodzonymi, rozwojowymi, urazowymi.
u dorosłych wskazany jest racjonalny tryb życia, leczenie chorób zaburzających metabolizm tkanki kostnej, unikanie nadwagi i innych czynników niekorzystnie wpływających na stawy.

W nielicznych przypadkach można zastosować leczenie przyczynowe, np. zmniejszenie wagi ciała, zmiana wykonywanej pracy.

Leczenie objawowe:

rehabilitacja (ćwiczenia ogólnie usprawniające mają na celu utrzymanie dobrej sprawności mięśni i stawów),
zabiegi fizykoterapeutyczne,
leczenie farmakologiczne (środki przeciwzapalne i przeciwbólowe podawane ogólnie i miejscowo, leki działające ochronnie na chrząstkę stawową).

Leczenie operacyjne polega na :

operacjach korygujących nieprawidłowe ustawienie kości i powierzchni stawowych (osteotomie)
operacjach wewnątrzstawowych usuwających miejscowe przyczyny uszkodzenia stawu (ciała wolne, uszkodzenia łąkotki, patologie więzadeł)
wymianach stawów (endoprotezoplastyki)

Do stosowania zewnętrznego szczególnie zalecany preparat Alpa Medical – NeuroTerepia (żel) do nacierania 3 - 4 razy dziennie. Nacierać wyciskając jednorazowo 1-2 cm preparatu na rękę.

Profilaktyka

W celu zapobiegania wystąpieniu, jak i pogłębienia dolegliwości bólowych występujących przy zwyrodnieniu kręgosłupa należy wymienić:

Masaż z zastosowaniem preparatu Alpa Medical – NeuroTerapia
Prawidłowa postawa w pracy
Zestaw ćwiczeń poprawiający ruchomość i napięcie mięśni okołokręgosłupowych

Masaż

Masaż - zalecany preparat Alpa Medical – kręgosłup (krem)

Możliwe są dwa sposoby postępowania: klasyczny i segmentarny. W postępowaniu klasycznym pierwsze dwa - trzy zabiegi wykonujemy lekko i krótko, aby nie doprowadzić do zaostrzenia dolegliwości. Należy zwracać uwagę na pojawienie się już na początku zabiegu znacznego przekrwienia tkanek w okolicy objętej zmianami chorobowymi. Odczyn ten należy traktować jako wskaźnik siły zastosowanego bodźca. W zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej, niezależnie od tego, który odcinek kręgosłupa objęty jest leczeniem, jeżeli nie ma przeciwwskazań, należy wykonywać masaż całego kręgosłupa i grzbietu. Stanowi on bowiem jednostkę funkcjonalną i podział kręgosłupa na części nie jest przy masażu wskazany. Efekt ten wspomaga zastosowanie preparatu preparatem Alpa Medical – NeuroTerapia (żel). W masażu stosujemy techniki rozluźniające i rozgrzewające, a więc głaskania, rozcierania, których zadaniem - poza dostarczeniem ciepła - będzie również usuwanie zmian w mięśniach, dużo ugniatań podłużnych i ucisków jednoczesnych, delikatną wibrację poprzeczną i łagodne roztrząsanie.

Po około 10 zabiegach; kiedy dolegliwości znacznie się zmniejszyły bądź ustąpiły, zmieniamy sposób postępowania. Celem masażu będzie wzmocnienie siły mięśniowej, aby wytworzyć gorset mięśniowy, który będzie wspomagał zaburzoną pracę więzadeł. W masażu stosujemy wszystkie techniki masażu klasycznego z wyjątkiem oklepywań.

Prawidłowa postawa

Oto kilka podstawowych zaleceń:

1. Podnoś ciężkie rzeczy z przysiadu mając wyprostowane plecy:

2. Często zmieniaj pozycję podczas długotrwałego stania:

3. Siedź z wyprostowanymi plecami mając punkt podparcia w lędźwiowej części pleców:

4. Pracuj lepiej w pozycji „przykucnięte” niż pochylonej

Zestaw ćwiczeń pomocniczych

Ćwiczenie 1:

Pozycja początkowa: Połóż się na plecach na stole lub twardej powierzchni.

Działanie: Obejmij rękami udo i przyciągnij kolano do klatki piersiowej. Trzymaj przeciwną nogę płasko na podłożu. Utrzymuj pozycję przez 30 sekund. Zmień nogę i wykonaj analogiczne czynności. Powtarzaj je po 10 razy. Nie doprowadzaj do bólu.

Ćwiczenie 2:

Pozycja początkowa: Połóż się na plecach na stole lub twardej powierzchni.

Działanie: Unieś środkową część pleców do góry używając mięśni brzucha. Powtórz ćwiczenie 10 razy.

Ćwiczenie 3:

Pozycja początkowa: Połóż się na plecach na stole lub twardej powierzchni. Zegnij obie nogi w kolanach stopu płasko opierając na podłożu.

Działanie: Skrzyżuj obie ręce na klatce piersiowej. Skręć głowę i górną część tułowia w prawą stronę, natomiast zgięte w kolanach nogi w lewą stronę. Powtarzaj ćwiczenie po 10 razy. Nie doprowadzaj do bólu.

Ćwiczenie 4:

Pozycja początkowa: Połóż się na plecach na stole lub twardej powierzchni. Zegnij obie nogi w kolanach stopu płasko opierając na podłożu. Trzymaj kolana złączone.

Działanie: Unieś biodra maksymalnie do góry. Utrzymaj je w ten sposób przez 5 sekund. Powtórz ćwiczenie 10 razy. Nie doprowadzaj do bólu.

Ćwiczenie 5:

Pozycja początkowa: Połóż się na plecach na stole lub twardej powierzchni. Zegnij obie nogi w kolanach stopu płasko opierając na podłożu.

Działanie: Spłaszcz brzuch przyciskając go do podłoża przy użyciu mięśni brzusznych

A. Działanie: Przyciągnij kolano do klatki piersiowej. Utrzymaj je w ten sposób przez 5 sekund. Powtórz ćwiczenie 10 razy. Nie doprowadzaj do bólu.

B. Działanie: Unieś nogę wyprostowaną w kolanie wysoko do góry. Utrzymaj je w ten sposób przez 5 sekund. Powtórz ćwiczenie 10 razy. Nie doprowadzaj do bólu.

Ćwiczenie 6:

Pozycja początkowa: Połóż się na plecach na stole lub twardej powierzchni. Zegnij obie nogi lekko w kolanach stopu płasko opierając na podłożu. Spłaszcz brzuch przyciskając go do podłoża przy użyciu mięśni brzusznych.

A. Działanie: Z rękoma wyciągniętymi do przodu maksymalnie zegnij plecy. Wróć do pozycji wyjściowej powoli opuszczając głowę na podłoże. Ćwiczenie powtórz 10 razy.

B. Działanie: Wykonaj ćwiczenia takie same, jak w punkcie A z rękoma skrzyżowanymi na klatce piersiowej.

C. Działanie: Wykonaj ćwiczenia takie same, jak w punkcie A z rękoma założonymi z tyłu głowy.

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)

Opis dolegliwości

ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, jest to przewlekły proces zapalny, który obejmuje stawy krzyżowo-biodrowe, drobne stawy kręgosłupa, pierścienie i wiązadła kręgosłupa.

Prowadzi on do stopniowego ich usztywnienia. Przebieg choroby występuje z remisjami (okresami złagodzenia lub całkowitego zaniku objawów) i okresami zaostrzeń.

Choroba najczęściej rozpoczyna się między 15 a 35 rokiem życia, występuje średnio u 1 na 1000 osób. U mężczyzn zachorowalność wypada 3 razy częściej niż u kobiet. Objawy choroby są u kobiet często łagodniejsze.

Poza zapaleniem stawów kręgosłupa (tzw. postać osiowa) występuje tzw. obwodowa odmiana ZZSK (nazywana również skandynawską). Polega ona na tym, że zapaleniem zajęte są również asymetrycznie inne duże stawy, jak np. skokowy, kolanowy.

Objawy

Pierwsze dolegliwości dotyczą "dolnego" odcinka kręgosłupa i przebiegają pod postacią bólu w II połowie nocy, nad ranem (chory nie może przewrócić się na drugi bok), ustępującego po zażyciu leków przeciwbólowych.

Ból jest przewlekły (trwa dłużej niż 3 miesiące), ma charakter tępy, w miarę rozruszania ustępuje. W odróżnieniu ból dyskopatyczny nie ustępuje po ćwiczeniach (wręcz nasila się).

Pozostałe elementy rozpoznania mogą być wykonane tylko przez lekarza. To właśnie po konsultacji z nim może okazać się, że pojawiają się wzrost OB i dodatni objaw Lesege'a.

Ból może promieniować wzdłuż kręgosłupa, do tylnej powierzchni ud lub do żeber utrudniając znacznie oddychanie i zmniejszając VC /pojemność życiowa płuc/. W zmianach zaawansowanych dochodzi do zmiany sylwetki chorego.

Przyczyna powstawania

ZZSK jest jedną z kilkuset chorób reumatycznych oraz jest chorobą autoimmunologiczną (związaną z funkcjonowaniem układu odpornościowego).

Leczenie

Podstawową rolę w leczeniu tej choroby odrywają:

Przeciwbólowe niesterydowe leki przeciwzapalne.
Ćwiczenia wspomagane nacieraniem lekami do zewnętrznego stosowania (kremy, żele). Szczególnie zalecanym z tej grupy jest preparat Alpa Medical – NeuroTerapia ( żel) do nacierania 3 - 4 razy dziennie. Nacierać wyciskając jednorazowo 1-2 cm preparatu na rękę.

Profilaktyka

Zapobiec powstaniu tej choroby nie możemy. Mamy natomiast istotny wpływ na utrzymanie sprawności fizycznej i możliwości wykonywania czynności dnia codziennego. To, czy staniemy się ciężarem sobie i bliskim zależy przede wszystkim od zaangażowania w program ćwiczeń i ich systematyczne wykonywanie. Podajemy tutaj zestaw podstawowych ćwiczeń, które mogą pomóc w utrzymaniu sprawności fizycznej:

Ćwiczenie 1

	Leżenie na plecach. Oba kolana zgięte. Stopy leżą na podłodze.
	Podnieś biodra tak wysoko jak to tylko możliwe. Trzymaj tak przez 5 sekund i opuszczaj powoli. Ćwiczenie powtarzaj kilkakrotnie.